[vc_row][vc_column][vc_column_text]
නිවාස ණයක් ගන්නා ආකාරය සාකච්ඡා කිරීමට ප්‍රථම නිවාස ණයක් යනු කුමක්දැයි සොයා බැලීම වැදගත් බව පෙනේ. බැලු බැල්මට මෙය අප කවුරුත් හොඳින් දන්නා අවස්ථාවකි. දේපොළක වටිනාකමට සෑහෙන මුළු මුදල අපේ අතේ නැති විට ඒ සඳහා ගෙවිය යුතු හිඟ මුදල ණයක් ලෙස ලබා ගැනීම මෙහි සරල අරුත වෙයි. එහෙත් මෙම ණය මුදල ලබා ගැනීමේ ක්‍රමය පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට හා අවස්ථානුකූලව වෙනස් වේ. මෙහිදී කැනඩාවේ පළමු නිවස මිල දී ගන්නෙක් ඒ වෙනුවෙන් ණය ලබාගැනීමේදී අනුගමනය කළ යුතු ක්‍රමය හා දෙවන තෙවන නිවාස මිල දී ගැනීමේදී ඒවෙනුවෙන් අනුගමනය කළ යුතු ක්‍රම අතර වෙනසක් පවතී. එමෙන්ම ආයෝජන සඳහා ණය ලබාගැනීමේදී, නව නිවාස සඳහා ණය ලබා ගැනීමේදී, අලුත්වැඩියාවන් සඳහා ණය ලබා ගැනීමේදී, හිස් ඉඩම් සඳහා ණය ලබාගැනීමේදී, නව ගොඩනැගිල්ලක් ඉදි කිරීම සඳහා ණය ලබාගැනීමේදී, පුනර් මූල්‍ය පහසුකම් ලබාගැනීමේදී (Re-financing), ව්‍යාපාර ගොඩනැගිල්ලක් හෝ ව්‍යාපාරයක් මිල දී ගැනීමට ණය ලබාගැනීමේදී ආදි නොයෙක් ආකාරයන්ට මෙම ණය ලබාගැනීමේ ක්‍රමවේදයන් අතර වෙනස්කම් ඇත.
කැනඩාවේදී පළමුවෙන්ම නිවසක් මිල දී ගැනීමට සැරසෙන ඕනෑම පුද්ගලයකු ප්‍රථමයෙන්ම තම ණයවර පහසුකම් (Credit) සකසා ගැනීම කළ යුතු වෙයි. (මෙතනින් කියවන්න) දැන් ඔබ කැනඩාවේ ණය පහසුකමක් අයදුම් කිරීම සඳහා අවශ්‍ය මූලික සුදුසුකම සපුරා ඇත.
නිවසක් මිල දී ගැනීමේ කාර්යයේදී ඔබ වෙනුවෙන් නිවාස ණයක් අනුමත වීම ප්‍රධාන වෙයි. මේ වන විට ඔන්ටේරියෝහි නිවාස ණයක් අනුමත කර ගැනීම සඳහා අවම වශයෙන් 5% ක පෙර ගෙවුම් (Down payment) මුදලක් අවශ්‍ය වෙයි. ඔබ මිල දී ගැනීමට අදහස් කරන නිවසෙහි වටිනාකමින් 5% ක් යන්න මෙයින් අදහස් කෙරෙයි. උදාහරණයක් ලෙස ඔබ ඩොලර් ලක්ෂ 3 ක නිවසක් මිල දී ගැනීමට අදහස් කරන්නේ නම් ඩොලර් 15,000ක මුදලක් down payment ලෙස යෙදවිය යුතු වෙයි. මේ ආකාරයෙන් 5% ක මුදලක් යෙදවීමට හැකියාව ඇතොත් හා ඔබගේ Credit පවත්වාගෙන ආ ආකාරයේ ගැටලූ නැතහොත් නිවාස ණයක් සඳහා අනුමැතිය ලබා ගැනීම පහසුවෙන් සිදුකළ හැකි වෙයි. මෙහිදී ඔබගේ ආදායම් තත්ත්වය පිළිබඳව ණය ලබාදෙන ආයතනය දැනුවත් කිරීමටද සිදුවිය හැකි අතර ඒ පිළිබඳ තොරතුරු ඔබගේ ණය ලබා ගන්නා ආයතනය මගින් හෝ ඒ වෙනුවෙන් තෝරාගන්නා ලද නියෝජිතවරයා (Mortgage agent or Mortgage broker) මගින් ලබාගත හැකි වෙයි.
නිවාස ණයක් සඳහා ඔබ සුදුසුදැයි බලා ගැනීම නිවසක් තෝරා ගැනීමට පෙරත් නිවසක් තෝරා ගැනීමෙන් පසුවත් සිදු කළ හැකි වෙයි. එහෙත් තම පළමු නිවෙස මිල දී ගැනීමට සැරසෙන පුද්ගලයන් වෙත සුදුසුම ක්‍රමය වන්නේ පූර්ව ණය අනුමැතියක් (pre approval) ලබාගැනීමෙන් පසු නිවාස තෝරා ගැනීම ඇරඹීමයි. මෙම පූර්ව ණය අනුමැතිය දින 120 ක් හෝ 180 ක් වැනි කාලයක් සඳහා වලංගු වෙයි. පූර්ව ණය අනුමැතිය ලබාගැනීම තුළින් ඔබට මිල දී ගත හැකි නිවසෙහි වටිනාකම පිළිබඳවද යම් ඉඟියක් ලැඛෙනු ඇත.
කැනඩා රජය මගින් සකසා ඇති නොයෙකුත් සැලැසුම් තුළින්ද ප්‍රතිලාභ ලබාගැනීමේ අවස්ථාව නිවසක් මිල දී ගන්නන් වෙත හිමිව ඇති නමුත් මෙම අවස්ථාවන්ගෙන් ප්‍රයෝජන ලබාගත හැක්කේ පළමු නිවස මිල දී ගන්නන් හට පමණි. ඒ අනුව,
- RRSP Home Buyer’s Plan
- Land Transfer Tax Rebate
- First-time Homebuyers’ Tax Credit
ආදි සැලැස්මවල් යටතේද ඔබගේ ප්‍රථම නිවස සඳහා අවශ්‍ය මූල්‍ය ප්‍රතිපාදනයන් සඳහා සහන ලබා ගත හැකි වෙයි.
RRSP Home Buyer’s Plan
මේ යටතේ ඔබගේ ලියාපදිංචි විශ්‍රාම ඉතිරිකිරීමේ සැලැස්මෙන් Registered Retirement Savings Plan (RRSP) ණය මුදලක් ලබාගැනීමේ හැකියාව ඔබ වෙත පවතී. මෙය එක් පුද්ගලයෙකුට ඩොලර් 25,000 ක සීමාවකට යටත්ව ලබාගත හැක්කකි.
මේ සඳහා යෝග්‍යතාව ලබාගත හැක්කේ
- පසුගිය වසර 05 ඇතුළත කැනඩාව තුළදී ඔබ හෝ ඔබගේ කලත්‍රයා (Spouse) විසින් කිසිදු දේපොළක හිමිකාරිත්වය නොදැරීම
- ඔබ මිල දී ගැනීමට සැරසෙන දේපොළ ඔබගේ ප්‍රධාන වාසස්ථානය වන බවට වූ ලිඛිත සටහනක්
(උදාහරණයක් ලෙස, ඔබ යම් අයුරකින් නිවාඩු නිකේතනයක් වැනි දෙයක් ප්‍රථම වතාවට මිල දී ගැනීමට සැරසෙන්නේ නම් මේ මුදල එයට අයත් නොවේ)
- RRSP ගිණුම අරඹා දින 90 ක් ඇතුළත ඔබට මෙම මුදල සඳහා අයදුම් කළ හැකිය. යම් ආකාරයකින් ඔබ නිවසක් මිල දී ගැනීමට පෙර RRSP වෙත දායකත්වය ලබා නොදී ඇති අයෙකු නම් නිවසෙහි භාරකාරත්ව හිමිකම ලබා ගැනීමට පෙර මෙයට දායක විය හැකිය. එහෙත් අවම වශයෙන් නිවස ඔබට ලැඛෙන දිනය (Closing date) දින 90 ක් දක්වා දීර්ඝ විය යුතු වේ.
- RRSP වෙතින් ලබාගන්නා මෙම මුදල පියවීම සඳහා ඔවුන් විසින් වසර 05 ක කාලයක් ලබා දෙනු ලැබේ.
- මෙම ණය ලබාගැනීමෙන් වසර 02 කට පසු නැවත ගෙවීම් ඇරඹිය යුතු අතර මෙය අනිවාර්ය වෙයි.
Land Transfer Tax Rebate
ඔන්ටේරියෝව තුළ ප්‍රථම වතාවට නිවසක් මිල දී ගත් පුද්ගලයන් හට ආපසු ලැඛෙන ( Refund) මුදලකි මෙය. ඩොලර් 2000 දක්වා වූ සීමාවක් යටතේ මෙම මුදල ලබාගත හැකි වේ.
මේ සඳහා යෝග්‍යතාව ලබාගත හැක්කේ
- අනිවාර්යයෙන්ම අවුරුදු 18 ට වැඩි පුද්ගලයෙකු විය යුතුයි.
- ලොව කිසිදු තැනක ඔබ හෝ ඔබගේ කලත්‍රයා නමට නිවසක් නොතිබිය යුතුයි.
- නිවස ඔබ නමට ලියාපදිංචි වීමෙන් අනතුරුව මෙම ආපසු ගෙවීම් මුදල ඔබට ලබාගත හැකි අතර ලියාපදිංචි දිනයේ සිට මාස 18 ක් දක්වා පමණක් මේ සඳහා අයදුම් කළ යුතු වේ.
First-time Homebuyers’ Tax Credit
පළමු වතාවට නිවසක් මිල දී ගන්නන් වෙත ලබාදෙන තවත් පහසුකමකි. මෙම මුදල අනිවාර්යයෙන්ම ආදායම් බදු ගෙවන්නකුට පමණක් හිමිවන්නෙකි. මෙහිදී උපරිමයෙන් ලැඛෙන මුදල ඩොලර් 750 ක් වන අතර වාර්ෂික ආදායම් බදු ගෙවීමේදී අඩුකර ගන්නකි.
මේ සඳහා යෝග්‍යතාව ලබාගත හැක්කේ
- ඔබ හෝ ඔබගේ කලත්‍රයා හෝ common-law partner නිවසක් මිල දී ගැනීමේ යෝග්‍යතාව සපුරා තිබීම අනිවාර්යය වෙයි.
- ඔබ හෝ ඔබගේ කලත්‍රයාට හෝ common-law partner අයත් නිවසක් පසුගිය වසර 04 තුළ නොතිබිය යුතු අතර මිල දී ගන්නා නිවස ඔබගේ ප්‍රධාන නිවස විය යුතුයි.
- අනිවාර්යයෙන්ම ආදායම් බදු ගෙවන්නකු විය යුතුයි.
දෙවන නිවස හා ආයෝජන දේපළ අතර වෙනස් කම්
පළමු නිවස මිල දී ගෙන වසර කීපයක් ගතවීමෙන් පසු එම නිවස විකුණා නැවතත් නව නිවසකට යාම බොහෝ දෙනෙකු අනුගමනය කරන ක්‍රියා පිළිවෙළ වෙයි. කැනඩාවේ දේපොළ වෙළඳපොළ දෙස බැලීමේදී වසර කීපයක සිට වැඩිවීමක් මිස අඩුවීමක් දක්නට නොලැබුණු හෙයින් මෙහිදී ඔබගේ මුල් නිවසට වැඩි වටිනාකමක් ලබාගත හැකි වෙයි. මෙහිදී ඔබ අතට යෙදවූ down payment මුදල මෙන්ම කාලයත් සමග එකතු වූ වටිනාකමට සරිලන මුදලක්ද අතට ලැඛෙනු ඇත. එහිදී නැවතත් නිවසක් මිල දී ගැනීමේදී down payment පිළිබඳ කිසිදු ගැටලූවක් ඔබට ඇතිවිය නොහැකි අතර ඉතාමත් පහසුවෙන් තමාට සරිලන සුවපහසු නිවසක් කරා යා හැකි වෙයි.
නමුත් ඇතැම් අයෙක් මුලින්ම මිලට ගෙන පදිංචිව සිටින නිවස ඒ ආකාරයෙන්ම තබා ගනිමින් තවත් නිවසක් මිල දී ගනු ලබන අවස්ථාද දක්නට ලැඛෙයි. එහිදී එම දෙවනුව මිල දී ගනු ලබන නිවස සඳහා නිවාස ණය සෑදෙන ආකාරය බොහෝ විට තරමක් සංකීර්ණ විය හැකියි. මෙහිදී මෙම දෙවනුව මිල දී ගනු ලබන නිවාසයන් Second Home හා Investment Property යනුවෙන් දෙයාකාර වෙයි. බොහෝ දෙනෙකු මේ වෙනස නොහඳුනන අතර ඔවුන් සිතන්නේ තමන් නැවතත් නිවසක් මිල දී ගැනීම පමණක් සිදුකරන බවකි.
Second Home යන වචනයෙන් අදහස් වන්නේ ඔබගේ පෞද්ගලික පරිහරණය සඳහා තවත් නිවසක් මිල දී ගැනීමයි. එනම් ඔබට විවේකය ගත කිරීමට ගනු ලබන කොටේජ් වැනි ස්ථාන, නගරයෙන් ඈතක පදිංචි අයෙක් නම් නගරයෙහි කටයුතු පහසුකර ගැනීම සඳහා මිල දී ගනු ලබන කොන්ඩෝ වැනි නිවාස, ඔබගේ දෙමවුපියන්, දරුවන් ආදීන් වෙනුවෙන් මිල දී ගනු ලබන නිවාස මේ ගණයට අයත් වෙයි. ඒ ආකාරයෙන් මිල දී ගනු ලබන නිවාස සඳහා වූ ණය මුදල් සැපයීම Second-home loans ලෙසින් හැඳින්වේ. Investment Property යනු කුලී නිවාස, ව්‍යාපාරික දේපොළ, නැවත විකිණීම සඳහා ගනු ලබන දේපොළ ආදිය වෙයි. ඉහත ආකාරයේ දේපොළ මිල දී ගැනීම් සඳහා වූ ණය ලබාදීමේ ක්‍රම විවිධාකාර වන අතර ඒ පිළිබඳ අවශ්‍ය උපදෙස් පළපුරුදු දේපොළ වෙළඳාම් අලෙවි නියෝජිතවරයෙකුගෙන් හෝ නිවාස ණය ආයතනයන්හි නියෝජිතවරුන්ගෙන් විමසා දැනගත හැකිය.
හිස් ඉඩමකට ණයක් ලබා ගත හැකිද?
මෙයට දිය හැකි සරලම පිළිතුර ‘එසේ ණය ලබා ගත හැකි’ යි යන්නයි. එහෙත් එය ඉතා අසීරු කාර්යයකි. ණය ලබාගැනීම වෙනුවෙන් සැපිරිය යුතු කාර්යයන් රැසක් පවතී. ඔබ මිල දී ගන්නා ඉඩමෙහි සියලූම තොරතුරුත් එහි ඔබ ඉදිකිරීමට බලාපොරොත්තු වන නිවස හෝ ගොඩනැගිල්ලේ තොරතුරුත් අදාළ ආයතන වෙත යොමු කළ යුතු වෙයි. ඇතැම් විට මෙම ආයතනවලදී ඔබගේ සැලසුම් ප්‍රතික්ෂේප විය හැකි අවස්ථාද රැසක් පවතී. කෙසේ හෝ අනුමැතිය ලැබුනහොත් එම ඉඩමට අදාළ ණය අනුමැතියද ඔබට ලබාගත හැකි වුවත් ඒ සඳහා ණය දෙන ආයතන විසින් අය කරනු ලබන පොලී අනුපාතය ඉතා විශාල වූවක් විය හැකියි.
මේ සියලූ දේ පිළිබඳ සැලකිල්ලට ගැනීමේදී හිස් ඉඩමක නිවෙසක් සාදා ගැනීමට සැලසුම් කිරීම කාලය, ශ්‍රමය මෙන්ම අනවශ්‍ය ලෙස මුදල්ද අපතේ යෑමක් බව පැවසිය හැකිය. එනිසා හිස් ඉඩමක් ගෙන නිවසක් සාදා ගැනීමේදී ණය ලබාගැනීමෙන් තොරව අත්පිට මුදලට ඉඩම මිල දී ගැනීම සුදුසුම ක්‍රමය වේ.
ඒ ආකාරයෙන් අත්පිට මුදලට ඉඩමක් මිල දී ගැනීමෙන් පසු අපට වුවමනා ආකාරයේ නිවසක් (Custom home) ඉදිකර ගැනීම සඳහා නිවාස ණය මුදලක් බැංකු හෝ ණය දෙන ආයතන වෙතින් ලබා ගත හැකියි. මේ සඳහා ඇති නිවාස ණය ක්‍රමය Construction Mortgages ලෙස හඳුන්වනු ලබයි.
නිවසක් මිල දී ගැනීමේදී නිවාස ණය සාදා ගැනීමේ ක්‍රියා පටිපාටිය සිදුවන ආකාරය පිළිබඳ යම් දැනුමක් ඔබට ලැඛෙන්නට ඇති.
නිවසක් මිල දී ගන්නා තැනැත්තෙකු විසින් දැරිය යුතු මූලික වියදම් පිළිබඳව හා නිවසක් මිල දී ගැනීමේදී ඔබ අනිවාර්යයෙන්ම හමුවිය යුතු ආයතන හා නියෝජිතයින් පිළිබඳව ඉදිරි ලිපියෙන් සාකච්ඡා කරමු.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]
Gamini Abeysinghe – ABR, Certified Negotiation Expert
ඔන්ටේරියෝ නිවාස හා දේපොළ වෙළඳාම් සංගමයෙහි
බලයලත් දේපල හා නිවාස වෙළඳාම් අලෙවි නියෝජිත
Tel: 1-416 822 2789
Email : shinko@rogers.com
Web : www.gaminiabeysinghe.com
[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]